ฤาษีผสม

ฤาษีผสม
เป็นไม้พุ่มสูง 20-60 เซนติเมตร หรืออาจสูงได้ถึง 1 เมตร เป็นไม้อวบน้ำ ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม แตกกิ่งก้านสาขาได้ดี ใบเดียว มีหลายแบบ ตั้งแต่รูปไข่ รูปไข่แกมขอบขนานถึงรูปรี ปลายใบแหลม ขอบใบหยักมน แผ่นใบหยิกย่นหรือมีรอยหยักตามแนวเส้นใบ มีขนสั้นนุ่มปกคลุม มีหลายสีปนกันในแต่ละพันธุ์ มักจะมีสีสันสดใสเมื่อได้รับแสงเหมาะสม ดอกออกเป็นช่อบริเวณปลายกิ่งหรือตามซอกใบ ดอกย่อยขนาดเล็กสีขาวอมม่วงถึงม่วง เมื่ออกดอกแล้วต้นมักโทรมและตายไป ควรตัดช่อดอกทิ้งตั้งแต่ยังเล็ก หรือตัดแต่งกิ่งเมื่อต้นโทรมหรือกิ่งยืดยาวเกินไป
ฤาษีที่ปลูกเลี้ยงสามารถแยกได้ดังนี้
ฤๅษีผสมล้มลุก (annual coleus) เป็นฤๅษีผสมที่มีลักษณะทรงต้นเตี้ย ตั้งตรง และแตกกิ่งก้านได้ดี เหมาะสำหรับการปลูกเป็นไม้กระถาง และประดับแปลง เพราะใบมีสีสันสดใส มีหลายลายให้เลือกมากในชุดเดียวกัน และดูแลรักษาง่าย มักขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดเป็นส่วนใหญ่
แต่ข้อเสียของฤๅษีผสมกลุ่มนี้คือ จะออกดอกได้ง่าย และออกดอกเร็ว จึงต้องมีการเด็ดช่อดอกออกอยู่อย่างเสมอ ถ้าปล่อยประละเลย หรือปล่อยให้มีช่อดอกบานมากๆ จะทำให้ต้นจะโทรมเร็ว และตายได้

ฤๅษีผสมอายุยืน (perennial coleus) ฤๅษีผสมกลุ่มนี้จะมีทั้งพันธุ์ต้นสูง และเตี้ย ลำต้นตั้งตรงและทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน แตกกิ่งก้านได้ดี ใบมีสีสันสดใส ดูแลรักษาง่าย มักขยายพันธุ์โดยการปักชำ ฤๅษีผสมกลุ่มนี้ไม่ค่อยออกดอกง่าย และบ่อยนัก จึงทำให้ต้นไม่โทรมเร็ว แต่ถ้าออกดอกแล้วต้นก็ไม่ตายยังสามารถเจริญเติบโตต่อได้ แต่จะมีลายหรือสีให้เลือกน้อยในชุดเดียวกัน